Σύμφωνα με ομόφωνη αγιοπατερική μαρτυρία την οποία επιβεβαιώνει αδιάκοπη εκκλησιαστική παράδοση αιώνων, οι ειδικές ευχές για τους νεκρούς θεσπίστηκαν από τους αγίους αποστόλους (Β΄ Τιμ. 1, 18).
Η θέσπιση αυτή έχει δύο βασικά δογματικά θεμέλια: α) την έννοια της Εκκλησίας ως κοινωνίας αγίων που αποτελείται όχι μόνο από τους ζωντανούς αλλά και τους «κεκοιμημένους» χριστιανούς και β) την πίστη στη μετά τον βιολογικό θάνατο ζωή του ανθρώπου, την ανάσταση και την τελική κρίση.
Οι προσευχές για τους νεκρούς περιλαμβάνουν τόσο την μνημόνευση των ονομάτων τους στις θείες λειτουργίες, όσο και την τέλεση ειδικών ακολουθιών, των μνημοσύνων, με συγκεκριμένη διάκριση σε: «τρίτα», «ένατα», «τεσσαρακοστά» και «ενιαύσια». Την μεγαλύτερη ωφέλεια, πάντως, στους νεκρούς αποδίδουμε στην τέλεση της θείας ευχαριστίας στην μνήμη τους, γιατί τότε, με τις μερίδες τους στο άγιο δισκάριο, «ενώνονται αόρατα με το Θεό και επικοινωνούν μαζί Του και παρηγορούνται και σώζονται και ευφραίνονται εν Χριστώ» μας λέει ο Άγιος Συμεών Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.
Εκτός από τα ειδικά για κάθε νεκρό μνημόσυνα, η Εκκλησία έχει στις καθημερινές ακολουθίες της, γενικές δεήσεις για τους «κεκοιμημένους». Έχει, επίσης, καθιερώσει ως ειδικές ημέρες μνημοσύνων. Τα Σάββατα σχεδόν όλου του εκκλησιαστικού έτους και ιδιαίτερα τα προηγούμενα των Κυριακών της Απόκρεω και της Πεντηκοστής (Ψυχοσάββατα), είναι αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών. Επίσης ενθυμούμαστε με κόλλυβα το θαύμα του Αγίου Θεοδώρου Τήρωνος περί τον 4ο αιώνα, ο οποίος με θαυμαστή θεία ενέργεια απέτρεψε το σχέδιο του αυτοκράτορα Ιουλιανού να μολύνει τους χριστιανούς στην αρχή της Σαρακοστής με αίματα ειδωλολατρικών θυσιών. Τότε πρότεινε να φάνε όλοι «κόλλυβα» βρασμένο δηλαδή σιτάρι, όπως συνήθιζαν να το ονομάζουν στα Μικρασιατικά Ευχάιτα από όπου φαίνεται να ξεκινά και να διαδίδεται η χρήση των κολλύβων στην χριστιανική παράδοση.
Στην πραγματεία του Οσίου Ιωάννου του Δαμασκηνού «Περί των εν πίστει κεκοιμημένων», ο μεγάλος Άγιος και Θεολόγος του 8ου αιώνα συνοψίζει τη διδασκαλία της Εκκλησία μας για τα μνημόσυνα και, χρησιμοποιώντας πλήθος πατερικών μαρτυριών, απαντά στο ερώτημα: γιατί τελούμε μνημόσυνα και σε τι χρησιμεύουν στον νεκρό; Μέσα από το πολύτιμο κείμενό του γνωρίζουμε ότι:
α) Και οι Ιουδαίοι πρόσφεραν θυσίες για την εξάλειψη των αμαρτιών «των μετ’ ευσεβείας κοιμωμένων» (Β΄ Μακ.12, 45)
β) Σχετικός είναι και ο θεολογικός συμβολισμός των κολλύβων που προστίθενται σε κάθε μνημόσυνο. Το σιτάρι συμβολίζει την ταφή, την ανάσταση και την πέρα από τον τάφο ζωή του ανθρώπου, καθώς, πέφτοντας στη γη, σαπίζει και «πεθαίνει». Απ’ αυτόν το «θάνατό» του όμως βλασταίνει μια νέα ζωή.
Εξάλλου ο ίδιος ο Κύριος όταν ανακοινώνει τον ερχομό του θανάτου Του παρομοιάζει τον εαυτό Του με στάρι, «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ, πολὺν καρπὸν φέρει» (Ιω. 12,24).
Η παρασκευή δηλαδή των κολλύβων δεν είναι απλά ένα έθιμο, αλλά μία υπόμνηση του θανάτου και της Αναστάσεως. Μια ευκαιρία η οικογένεια κατά την προετοιμασία να θυμηθεί τους αγαπημένους εκλιπόντες κεκοιμημένους της, τους γείτονες και φίλους που έφυγαν και να προσευχηθεί.
«Καλή Ανάσταση» και «Θεός ‘σχωρές τους».
Εμείς κατά παράδοση θα μαζευτούμε να φτιάξουμε το κόλλυβο με την συνταγή της γιαγιάς μας της Ελένης (Γκιτάκου, το γένος Φωτίου) μάνας της μάνας μου, Μανιάτισσας και προσφύγισσας από την Σμύρνη. Είχε το συνήθειο να μνημονεύει όλες τις ψυχές που την ελέησαν με αγάπη στην ζωή της… όλες. Αυτό κάνουμε κι εμείς, δεν ξεχνάμε τα ψυχοχάρτια της γιαγιάς μας και την συνταγή της.
ΥΛΙΚΑ
- 500 γρ. στάρι (αποφλοιωμένο)
- 250 γρ. σταφίδες ξανθές
- 250 γρ σταφίδες μαύρες
- 250 γρ. καρύδια (χοντροκομμένα)
- 250 γρ. αμύγδαλα (ασπρισμένα και χοντροκομμένα και περασμένα από το γκριλ για λίγο)
- 100 γρ. σουσάμι (καβουρδισμένο στο τηγάνι ελαφρά με μία κουταλιά της σούπας αλεύρι)
- 100 γρ. ρόδι
- Μισό φλιτζάνι μαϊντανό ψιλοκομμένο
- 2 πακέτα τριμμένη φρυγανιά (180 γρ. Χ2)
Για το στόλισμα:
- Άχνη ζάχαρη (αρκετή για επικάλυψη)
- Λευκό αμύγδαλο για διακόσμηση ή ασημένια κουφέτα
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
- Πλύσιμο και βράσιμο του σταριού:
- Πλένετε καλά το στάρι 2-3 φορές και το αφήνετε να μουλιάσει (8-12 ώρες).
- Το βράζετε σε μπόλικο νερό, περίπου 1 ώρα, μέχρι να μαλακώσει καλά (να σκάσει).
- Στράγγισμα και στέγνωμα:
- Το σουρώνετε και το απλώνετε σε καθαρή πετσέτα να στεγνώσει εντελώς (για όλη νύχτα). Αν μείνει υγρό θα λασπώσει.
- Ανακάτεμα με τα υλικά:
- Σε μεγάλο μπολ ανακατεύετε το στάρι με: σταφίδες, καρύδια, αμύγδαλα, ρόδι, σουσάμι, στο τέλος τον μαϊντανό και την φρυγανιά.
- Στοίβαγμα και στόλισμα:
- Μεταφέρετε σε δίσκο ή μπολ. Πιέζετε ελαφρώς την επιφάνεια για να ισιώσει.
- Σκεπάζετε με άχνη ζάχαρη (κοσκινισμένη), ώστε να καλυφθεί καλά.
- Στολίζετε με σταυρό από αμύγδαλα, ή όπως επιθυμείτε αν σας αρέσουν τα ασημένια κουφέτα.
· Σημαντικές συμβουλές από την Γιαγιά μας την Ελένη:
1. Το καλό στέγνωμα του σταριού
2. Να καβουρδιστεί το σουσάμι με λίγο αλεύρι μόνο και μόνο για την μυρωδιά
3. Να περάσετε τα αμύγδαλα από το γκριλ
4. Δεν βάζουμε ζάχαρη από πριν γιατί λασπώνει
Αιωνία η μνήμη των κεκοιμημένων
Thank you for rating this article.
