Πολλοί ρωτούν:  Κάποιοι, ειδικά αρχαιολάτρες, κατηγορούν την Εκκλησία ότι προσπάθησε να εξαφανίσει κάθε τι Ελληνικό.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Ορθόδοξη Εκκλησία, όχι μόνο δεν στάθηκε εχθρικά απέναντι στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, αλλά είναι αυτή που τον διέσωσε. Πρώτον, με τους μοναχούς αντιγραφείς, οι οποίοι αντέγραψαν πιστά τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων και έτσι τα έχουμε σήμερα και τα μελετούμε. Και δεύτερον, ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός βρήκε στον χριστιανισμό διέξοδο στα αδιέξοδα που έφτασε η αρχαιοελληνική σκέψη. Θα αναφέρω τρία παραδείγματα για να γίνω πιο κατανοητός. Είναι αλήθεια ότι η αρχαιοελληνική σκέψη έφτασε πολύ κοντά στην αλήθεια, αλλά πάντα συναντούσε αδιέξοδα.

 

Πρώτο παράδειγμα, ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους όλων των εποχών Πλάτωνας ο οποίος φθάνει στο να κατανοήσει και να πει ότι Θεός είναι το απόλυτο Έν, αλλά αυτό το Έν, όπως λέει στον διάλογο Πολιτεία, "θεός δε ανθρώπω ου μίγνυται". Ο Θεός δηλαδή δεν είναι δυνατόν να ενωθεί με τον άνθρωπο. Έτσι ο θεός μένει στο επέκεινα και ο άνθρωπος καμία εμπειρία θεού δεν μπορεί να έχει, παρά μόνο διανοητική. Ο χριστιανισμός δίνει διέξοδο στην Πλατωνική σκέψη και λέει "και ο Λόγος σάρξ εγένετο" (Ιω. 1,14). Ο Θεός διά του Λόγου, του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος έγινε σάρκα, άνθρωπος καθ' όλα. Στο Πρόσωπο του Λόγου ο Θεός ενώνεται με τον άνθρωπο, μάλιστα σε μια πλήρη ενότητα "ασυγχύτως, αδιαιρέτως, ατρέπτως, αναλλοιώτως " κατά το όρο της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Έτσι ο χριστιανισμός=Ορθοδοξία όχι μόνο δεν καταργεί τον Πλάτωνα, αλλά τον διασώζει μέσα από την διέξοδο που δίνει στο αδιέξοδό του.

 

Δεύτερο παράδειγμα: Ο προσωκρατικός Εφέσιος φιλόσοφος Ηράκλειτος λέει ότι: "Η Αιτία τω πάντων είναι ο λόγος ο οποίος ενοποιεί τα πάντα στον εαυτό του, ως λογική που διέπει τα πάντα". Έξι περίπου αιώνες μετά, στον ίδιο χώρο, στην Ελληνική Έφεσο, ο Ιωάννης ο Θεολόγος θα γράψει: "Εν αρχή ήν ο Λόγος και ο Λόγος ήν προς τον Θεόν και Θεός είναι ο Λόγος.......πάντα δι' αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν" (Ιω.1,1-3). Λέει ο Ιωάννης: Αυτός ο Λόγος ο οποίος είναι Θεός είναι Πρόσωπο και όλα όσα έχουν δημιουργηθεί, έγιναν από αυτόν και ούτε ένα δημιούργημα έγινε χωρίς τον Λόγο. Ο Λόγος ως αιτία των πάντων δεν είναι μια απρόσωπη έννοια, λογική, αλλά είναι Πρόσωπο. Που σημαίνει ότι υπάρχει προς, σε σχέση. Και έτσι "ο Λόγος σάρξ εγένετο" (Ιω.1,14), κι έτσι ο Λόγος γίνεται σάρκα, άνθρωπος καθ' όλα, Χριστός, και ενώνεται με τον άνθρωπο σε μια γαμήλια αιώνια σχέση. Ο απ. Παύλος γράφει: "ός γάρ εστίν η ειρήνη ημών, ο ποιήσας τα αμφότερα έν" (Εφ. 2,14). Δηλαδή ο Λόγος ως Χριστός=ένωση Θεού και ανθρώπου, είναι η ειρήνη διότι στον εαυτό του ενοποιεί τα αμφότερα σε ένα. Συνεπώς ο ευαγγελιστής Ιωάννης όχι μόνο δεν καταργεί τον Ηράκλειτο αλλά τον διασώζει μέσα από τη θεολογία του για το Πρόσωπο του Λόγου.

 

Τρίτο παράδειγμα. Ο Αριστοτέλης είναι ο Πατέρας της έννοιας της πόλης. Η πόλη του Αριστοτέλη είναι η κοινωνία των ανθρώπων που μένουν σε έναν χώρο τους οποίους διέπουν σχέσεις κοινωνίας των αναγκών τους. Ο Αριστοτέλης φέρνει το παράδειγμα του αγρότη, του τσαγκάρη και τοι χτίστη. Ο αγρότης παράγει τα τρόφιμα και δίνει στον τσαγκάρη το σιτάρι, το λάδι και ότι χρειάζεται για να τραφεί η οικογένειά του. Ο τσαγκάρης φτιάχνει παπούτσια και φτιάχνει τα παπούτσια που χρειάζεται η οικογένεια του αγρότη. Έτσι ο αγρότης και ο τσαγκάρης καλύπτουν ο ένας τις ανάγκες του άλλου. Ο χτίστης φτιάχνει το σπίτι που χρειάζεται ο τσαγκάρης για να μείνει η οικογένειά του. Όμως πόσα ζευγάρια παπούτσια να φτιάξει ο τσαγκάρης στον χτίστη για να του ανταποδώσει το χτίσιμο του σπιτιού του; Αν του φτιάξει όσα χρειάζεται η οικογένεια του χτίστη, τέσσερα πέντε, έξι ζευγάρια παπούτσια, τον αδικεί τον χτίστη. Έτσι λέει ο Αριστοτέλης εφευρίσκεται το νόμισμα "ίνα ισάση την σχέση". Έτσι η πόλη του Αριστοτέλη είναι το άθλημα των σχέσεων μιας κοινωνίας ανθρώπων όπου ο ένας καλύπτει τις μ ανάγκες του άλλου, σε μια αναλογικότητα. Στο βιβλίο των Πράξεων γράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς, για τις πρώτες κοινότητες των χριστιανών: "Αυτοί δε που είχαν πιστέψει στον Χριστό βρίσκονταν σε πλήρη ενότητα και είχαν τα πάντα κοινά. Πωλούσαν δε τα χτήματά τους και τα χρήματα που έπαιρναν τα μοίραζαν σε αυτούς που είχαν ανάγκη, ανάλογα με την ανάγκη του καθενός" (Πραξ. 2,44-45). Οι χριστιανικές κοινότητες είναι κοινωνίες ανθρώπων όπου τις σχέσεις τους δεν τις διέπει η αναγκαιότητα αλλά η ελεύθερη ανιδιοτελής αγάπη. Έτσι ο χριστιανισμός όχι μόνο δεν καταργεί τον Αριστοτέλη, αλλά τον διασώζει μέσα από την πόλη της οποίας το πολίτευμα είναι οι σχέσεις ανιδιοτελούς αγάπης.

Συνεπώς ο χριστιανισμός διασώζει τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό μέσα στο είναι του, γιατί ο χριστιανισμός απαντά στα αδιέξοδα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.