Ροή άρθρων
Τριήμερο Πασχάλιο Μυστήριο
Συντάκτης
Κωνσταντίνος Αγόρας
Απρ 15,
2022
Η μετατροπή της Ανάστασης σε "happy end" του Σταυρού (!)
είναι βαθύτατη παρανόηση του ενός και αδιαίρετου τριήμερου πασχάλιου μυστηρίου (Μ. Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή) που έχει τους εικοσιτετράωρους φυσικούς βηματισμούς του, με επιπτώσεις πολύ σοβαρές για την Πνευματικότητα των Χριστιανών, την καθημερινή τους ζωή και τη στάση τους έναντι των ευθυνών της Ιστορίας. Γιατί τότε το τριήμερο Πάσχα δεν είναι πια η απολύτρωση και η καθαγίαση της καθημερινής μας Ιστορίας αλλά απλά η είσοδός μας σε έναν "συμβολικό κόσμο" (παράλληλο σύμπαν) που τον αποκαλούμε "μυστήριο" !
Σε αυτή την παρανόηση του τριήμερου πασχάλιου Μυστηρίου στη συνείδηση των πιστών φαίνεται να έχει συμβάλει αποφασιστικά μια σοβαρή λειτουργική αταξία: η απόλυτη αναντιστοιχία μεταξύ των τριών "λειτουργικών ημερών" (βλ. το Μυστήριο της Μ. Παρασκευής, του Μ. Σαββάτου, της Κυριακής του Πάσχα) και των αντιστοίχων "φυσικών ημερών" σε επίπεδο εβδομάδας (βλ. αντιστοιχία λειτουργικού χρόνου και φυσικού χρόνου) στις οποίες τελούνται.
Είναι γνωστό ότι ο λειτουργικός χρόνος δεν είναι άλλος από τον φυσικό χρόνο (σαν ένα παράλληλο σύμπαν). Είναι ο ίδιος ο φυσικός χρόνος αλλά εξαγιασμένος. Δεν θέλει ο πιστός να ακούει το "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου" την Πέμπτη το βράδυ αλλά θέλει τότε να βλέπει τον Ιερό Νηπτήρα και τη Λειτουργία του Μυστικού Δείπνου. Το "Σήμερον κρεμάται" θέλει να το ακούει το πρωί της Παρασκευής μαζί με τα δώδεκα ευαγγέλια και όχι την Πέμπτη το βράδυ. Το απόγευμα της Παρασκευής θέλει την Αποκαθήλωση από τον Σταυρό και όχι το "Αι γεννεαί πάσαι" !!!! Αυτό το θέλει λειτουργικά εκεί που φυσικά ανήκει: το πρωί του Μ. Σαββάτου. Έτσι η ημέρα αυτή του Σαββάτου, όπως και η προηγούμενή της της Παρασκευής, θα παραμένει όντως (και όχι απλώς τυπικά) αλειτούργητη, και μόνον αργά το απόγευμα του Σαββάτου, στον Εσπερινό, βραδάκι, θα τελείται η Θ. Λειτουργία. Τα Μεσάνυκτα και νωρίς το πρωί της Κυριακής θα μπορεί να τελείται η Ανάσταση του Χριστού.
Δεν μπορεί με άλλα λόγια ο Ορθρος της Μ. Παρασκευής να ψέλνεται το βράδυ της Πέμπτης και ο Όρθρος του Μ. Σαββάτου να ψέλνεται το βράδυ της Παρασκευής χωρίς οι λειτουργικές αυτές ημέρες να χάσουν η καθεμία το πνευματικό και μυσταγωγικό νόημά της (το Μυστήριο του Σταυρού και του Θανάτου την Παρασκευή, της Ταφής το Σάββατο και της Ανάστασης του Χριστού την Κυριακή, την δε Πέμπτη το Μυστήριο του Νηπτήρος και του Μυστικού Δείπνου). Διαφορετικά χάνεται από τη συνείδηση η ιδιότυπη και μοναδική "πνευματική γεύση", η λειτουργική, του Μυστηρίου της κάθε φυσικής ημέρας. Τότε όλα πια τελούνται κάποια στιγμή μέσα στον χρόνο .... για να τελούνται !
Δεν μπορεί τα Μυστήρια αυτά --ή μάλλον το τριήμερο αυτό Πασχάλιο Μυστήριο-- να τελείται ερήμην του φυσικού χρόνου, των φυσικών, ημερολογιακών εικοσιτετραώρων μας, κάπου σε ένα άχρονο και συνεχές παράλληλο υπερπέραν με λιβάνια, κεριά και ατέρμονες ψαλμωδίες !!! Τότε δεν εξαγιάζεται ο κτιστός μας χρόνος. Απλώς προβάλλονται άτακτα πάνω σε αυτόν "υπερχρονικά και συμβολικά γεγονότα". Γεγονότα που σε κάποιο άλλο σύμπαν συνέβησαν ίσως αλλά που δεν συμβαίνουν εδώ και τώρα ανάμεσά μας (hodie - νυν) εν αγίω Πνεύματι στον κτιστό μας κόσμο, τον καθημερινό.
Πάντως οι Ορθροι ψέλνονται το πρωί και οι Εσπερινοί το βράδυ και όχι αντίστροφα!. Και η Μ. Πέμπτη δεν είναι η Μ. Παρακσευή ούτε το Μ. Σάββατο. Αυτό που γίνεται σήμερα δεν είναι "λειτουργική μυσταγωγία" παρόλο που έτσι λέγεται. Αυτό είναι "ιερή, συμβολική μυθοπλασία" με το συμπάθειο. Είναι μια τελετουργική αποδόμηση της εσωτερικής αλλά διακεκριμένης δομής του Πασχάλιου Μυστηρίου. Αυτό λοιπόν δεν είναι πλέον ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ <<λειτουργία>> αλλά απλώς ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ <<τελετουργία>> αρεοπαγιτικού μάλιστα στυλ (για όποιον καταλαβαίνει τη διαφορά).
Μια σαφή και κάθετη διευκρίνηση για να μην παραξηγηθώ. Αυτά δεν τα λέω για την Ορθοδοξία από εμπάθεια αλλά για μια συγκεκριμένη πρακτική του Βυζαντινού Τυπικού εν γένει. Τα ίδια και απαράλλακτα ισχύουν σαν κριτική και για την πρακτική (εξ αντανακλάσεως??) των Ελληνοκαθολικών Ακολουθιών της Μ. Εβδομάδας ανα την Οικουμένη. Και επίσης, αν τα λέω με κάποια ένταση δεν είναι γι΄αυτές τις Βυζαντινές Εκκλησίες (Καθολικές ή Ορθόδοξες) αλλά για το ίδιο το τριήμερο πασχάλιο μυστήριο και μόνον γι' αυτό. Για να είμαστε ξεκαθαρισμένοι ..... Το πρόβλημα δεν είναι "εκκλησιαστικό" (ομολογιακό) αλλά "μυστηριακό" και "λειτουργικό".
Κωνσταντίνος Αγόρας
Ο Κωνσταντίνος Αγόρας γεννήθηκε στην Πάτρα και σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία στο Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο Ρώμης. Ειδικεύτηκε στην θεολογία των Ανατολικών Εκκλησιών στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Ρώμης καθώς και στη θρησκειολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στο Καθολικό Ινστιτούτο Παρισίων. Υποστήριξε διδακτορική διατριβή με θέμα «Πρόσωπο και Ελευθερία: το εν κοινωνία είναι στο έργο του Ι. Ζηζιούλα» (Μητροπολίτου Περγάμου). Από το 1994 συμμετέχει στο ερευνητικό πρόγραμμα «Ηθική, Δεοντολογία και Μ.Μ.Ε.» του Κέντρου Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Διετέλεσε συγγραφέας, κριτικός αναγνώστης και ακαδημαϊκός υπεύθυνος κατά την προετοιμασία του διδακτικού υλικού για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Σπουδές στην Ορθοδοξία» της σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Επι σειρά ετών γραμματέας της Ιεράς Μητροπόλεως Γαλλίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής του ορθοδόξου θεολογικού περιοδικού Contacts και της θεολογικής επιτροπής της Συνελεύσεως Ορθοδόξων Επισκόπων Γαλλίας.
Email Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.Πρόσφατα άρθρα από Κωνσταντίνος Αγόρας
Διαβάστε επίσης
- Δημοφιλή
- Προτεινόμενα
