Τρίτη, 08 Οκτωβρίου 2024

Ψαλτική και υμνογραφία κατά την πασχάλιο περίοδο

Κοινοποίηση
Συντάκτης  Απρ 28, 2017

H εβδομάδα από το Άγιο Πάσχα μέχρι την επομένη Κυριακή, δηλαδή, την Κυριακή του Θωμά, λέγεται «Διακαινήσιμος». Πως πήρε την ονομασία αυτή; Ουσιαστικά η ονομασία προέρχεται από την πρωτοχριστιανική εποχή όπου στην Εκκλησία υπήρχε η τάξη των Κατηχουμένων, αυτών δηλαδή που προέρχονταν από τους ειδωλολάτρες ή τους Ιουδαίους και διδάσκονταν την αλήθεια της χριστιανικής πίστεως για να γίνουν μέλη της με το μυστήριο του Βαπτίσματος.

Το μυστήριο του Βαπτίσματος δεν ήταν τότε ατομικό ή οικογενειακό γεγονός, όπως σήμερα, αλλά γεγονός που αφορούσε το πλήρωμα και το σύνολο της Εκκλησίας. Γι’ αυτό οι Κατηχούμενοι βαπτίζονταν ομαδικά κατά τη νύχτα του Μ. Σαββάτου προς την Κυριακή του Πάσχα. Με το Βάπτισμα στο νερό ο «παλαιός άνθρωπος», ο άνθρωπος της αμαρτίας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος πεθαίνει και γεννιέται ο νέος, ο ανακαινισμένος, αυτός που ζει την αναγέννηση, την ανανέωση. Η εβδομάδα που ακολουθούσε το Πάσχα ονομάζεται «διακαινήσιμος» γι’ αυτό το γεγονός της ανακαινίσεως. Επειδή οι βαπτισμένοι ολόκληρη την εβδομάδα φορούσαν λευκά φορέματα ονομάζεται και «λευκή εβδομάδα».

Οι εφτά ημέρες της διακαινησίμου εβδομάδας θεωρούνται το ίδιο εορτάσιμες και ως «μία» μέρα , όπως η Κυριακή του Πάσχα. Οι πιστοί σύμφωνα με τους κανόνες της Έκτης Οικουμενικής Συνόδου πρέπει να τη γιορτάζουν με πνευματική ευφροσύνη, ψάλλοντας ψαλμούς και ύμνους, και όχι με χορούς και διασκεδάσεις, συμμετέχοντας όλη την εβδομάδα στη λατρεία της Εκκλησίας κοινωνώντας καθημερινά, αν και την προηγουμένη ημέρα έφαγαν αρτύσιμα φαγητά. Κατά τη διακαινήσιμη εβδομάδα τρώμε κρέας και την Τετάρτη και την Παρασκευή καθώς ο πένθιμος χαρακτήρας της νηστείας δεν έχει θέση στο γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού. Πιο συγκεκριμένα στον 66ο κανόνα παρατηρούμε ότι «Κατά δε την εβδομάδα της Διακαινησίμου ακινδύνως κρεωφαγήσομεν κατά την αυτής Τετράδα και Παρασκευήν· ως μία γαρ λογίζεται Κυριώνυμος το επταήμερον τούτο διάστημα».

Κατά τη διακαινήσιμη εβδομάδα ψάλλεται καθημερινά η ακολουθία του Πάσχα χωρίς το «Δεύτε λάβετε φως», που είναι μεταγενέστερη συνήθεια και που δεν αναφέρεται στα έντυπα Πεντηκοστάρια. Η ακολουθία αυτή έγινε κατά μίμηση της ακολουθίας του «Αγίου Φωτός» του ναού του Παναγίου Τάφου των Ιεροσολύμων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στις ακολουθίες αυτή την εβδομάδα είναι ότι στην αρχή κάθε ακολουθίας ψέλνεται το «Χριστός Ανέστη» δέκα φορές καθώς δεν διαβάζεται ούτε ο προοιμιακός ψαλμός στην ακολουθία του εσπερινού ούτε ο εξάψαλμος στην ακολουθία του όρθρου. Πολλοί λένε ότι γιορτάζουμε κάθε χρόνο τη «Διακαινήσιμο» εβδομάδα για λόγους ιστορικούς. Η Εκκλησία δεν ζει όμως με το παρελθόν καθώς ο λόγος του εορτασμού είναι καθαρά πνευματικός. Επειδή λόγω των αμαρτιών μας μολύνουμε τον λευκό χιτώνα του βαπτίσματος χρειαζόμαστε με τη μετάνοια εξαγιασμό. Χρειάζεται πάλι να γίνουμε ναός του Αγίου Πνεύματος.

Ως συνέχεια αυτής της εορτάσιμης περιόδου από την Κυριακή του Θωμά μέχρι την απόδοση του Πάσχα, αντί του Τρισάγιου ψέλνουμε το «Χριστός Ανέστη» τρεις φορές χωρίς το «Βασιλεύ Ουράνιε». Αυτό δεν γίνεται βέβαια μετά το «Νυν απολύεις» και το «Αγαθόν το εξομολογείσθε» γιατί δεν υπάρχει ο πνευματικός ρόλος αντικατάστασης του Τρισάγιου σε αυτά τα σημεία. Έτσι αυτή η Πασχάλια περίοδος τελειώνει στην απόδοση του Πάσχα όπου ψέλνεται η ακολουθία του όρθρου και της θείας λειτουργίας όπως το βράδυ της Ανάστασης την Κυριακή του Πάσχα.

 

Κοινοποίηση
Παντελεήμων Ζαφείρης

Εθνομουσικολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση από το Πολυτεχνείο Κωνσταντινουπόλεως και υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε Άρχων Πρωτοψάλτης στο Ι.Ν. Αγίας Τριάδος στην Κωνσταντινούπολη ενώ σήμερα είναι διευθυντής και καθηγητής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής Λήμνου.

Email Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
  1. Δημοφιλή
  2. Προτεινόμενα

Ημερολόγιο

« October 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31