π. Ιάκωβε , περνάμε δύσκολες μέρες . Μέρες εγκλεισμού και δοκιμασίας. Δοκιμασίας των νεύρων μας, της πίστης μας, της σχέσης με τους γύρω μας. Όμως κάπου, μια ακτίνα φωτίζει το σκοτεινό είναι μας. Είναι τα πνευματικά λόγια που ακούμε και, πιστέψτε μας,  τα έχουμε πολλή ανάγκη.

Ο πρόλογος αυτός σχετίζεται με τη συζήτηση που έχουμε ξεκινήσει για το Μυστήριο των μυστήριων, όπως  ονομάζεται, την Θεία Λειτουργία. Στην προηγούμενη συνέντευξη μάς μιλήσατε γενικά για το μυστήριο και εστιάσατε στην ακολουθία της προσκομιδής. Τώρα, νομίζουμε πως ήρθε η ώρα για να μιλήσουμε για τη Θεία Λειτουργία .

π.Ιάκωβος: Με πολύ χαρά να ξεκινήσουμε λοιπόν!

Η έκφραση «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος...» είναι αυτή πού εκφωνεί ο λειτουργός και ξεκινά το Μυστήριο. Όντως είναι Βασιλεία αυτή πού προεξαγγέλει ο ιερέας, στην οποία μας ζητά, μεταφέροντας το μήνυμα του Θεού, να γίνουμε όλοι πολίτες. Έχουμε συχνά τονίσει ότι ο λαός μέσα στον ναό εκπροσωπείται από τους ψάλτες, οι οποίοι στα λειτουργικά βιβλία ονομάζονται «χορός».

euxh.gr: Συγχωρέστε μου την διακοπή του λόγου σας. Τελικά, ο λαός  μετέχει του μυστηρίου;

π.Ιάκωβος:  Ο λαός μέσα στην λατρεία συμμετέχει και δεν παρακολουθεί απλά, όπως συχνά άστοχα λένε. Μετέχει με τα «Κύριε ελέησον», «παράσχου Κύριε», «Αμήν» κ.τ.λ. Είναι στιγμές μέσα στη θεία λειτουργία, πού ο λειτουργός απευθύνεται στον Θεό, ή μιλά στον λαό. Και ο λαός πάλι μπορεί να απευθύνεται στον Θεό ή στον λειτουργό. Πρόκειται για «Θείο δράμα» που ο καθένας έχει τον «ρόλο» του.

euxh.gr: Ακούμε , στη συνέχεια, εσάς. τον ιερέα, να ξεκινά κάποιες αιτήσεις που έχουν ως κέντρο τους την «ειρήνη».

π.Ιάκωβος: Στη συνέχεια της Θείας Λειτουργίας έχουμε τα λεγόμενα «ειρηνικά» που είναι αιτήματα περί ειρήνης. Ειρήνης προερχομένης «άνωθεν», «εσωτερικής ειρήνης και πιο γενικά «ειρήνης του σύμπαντος κόσμου». Στα αιτήματα αυτά συμπεριλαμβάνονται όλα τα αναγκαία για τον άνθρωπο. Πρωτίστως, η σωτηρία του, η υγεία του και τα αναγκαία για την διαβίωσή του. Φαίνεται, και μέσα από αυτά, η μέριμνα της Εκκλησίας για τον όλο άνθρωπο. Μετά από τους ψαλμούς προς την Παναγία και τον Χριστό ( Ταίς πρεσβείαις της Θεοτόκου...και Σώσον ημάς Υιέ Θεού...ψάλλεται το παλαιοχριστιανικό «Ο μονογενής Υιός και λόγος του Θεού...» που είναι ένα μικρό «πιστεύω».

euxh.gr: Γιατί μιλάτε για το «μικρό πιστεύω»;

π. Ιάκωβος: Χρειάζεται στο σημείο αυτό η ομολογία αυτή, κυρίως για αυτούς που θα αποχωρήσουν, δηλαδή τούς κατηχούμενους. Πράγματι, θα αποχωρήσουν από τον ναό σε λίγο οι κατηχούμενοι, ως αβάπτιστοι που είναι ακόμα, και καταθέτουν με τον ύμνο αυτό την Πίστη τους στην Αγία Τριάδα, ενώπιόν Του.

Στην συνέχεια έχουμε την είσοδο του Ευαγγελίου. Εδώ έχουμε μια σύνθεση τελετουργικών στοιχείων πού αφορούν σε πρακτικά θέματα, που όμως έχουν και βαθύτερο θεολογικό περιεχόμενο. Υπάρχει από κάποιους έντονο στην ερμηνευτική προσέγγιση της λατρείας το στοιχείο της αλληγορίας, όπως υπάρχουν και άλλες μέθοδοι ερμηνείας και εξήγησης.

euxh.gr: Αλήθεια, τί συμβολίζει η «Μικρή είσοδος»;

π. Ιάκωβος: Με βάση αυτές τις προσεγγίσεις. η «είσοδος του Ευαγγελίου» είναι η εμφάνιση του Χριστού στον κόσμο, στην δημόσια δράση Του. Στη συνέχεια έχουμε τα ανάγνωσμα των διατεταγμένων περικοπών από τον Απόστολο και το Ευαγγέλιο. Η σωστή σειρά θέλει μετά από την ανάγνωσή τους να ακολουθεί το κήρυγμα. Συχνά δεν τηρείται η τάξη αυτή γιατί δεν έχουν προσέλθει αρκετοί από το εκκλησίασμα ακόμα στον ναό.

euxh.gr: Ακολουθεί π. Ιάκωβε ο «Χερουβικός ύμνος». Να μας πείτε λίγα λόγια και για αυτόν;

π. Ιάκωβος: Ο Χερουβικός Ύμνος πού θα ψαλεί στην συνέχεια είναι ένα «μαργαριτάρι» της ψαλτικής τέχνης. Ψάλλεται σε όλους τούς ήχους της βυζαντινής μουσικής. Παρουσιάζει τους πιστούς ως έχοντες την θέση των αγγέλων που δορυφορούν γύρω από τον θρόνο του Θεού και προτρέποντάς τους να αφήσουν κάθε ανθρώπινη μέριμνα και να υποδεχθούν τον Βασιλέα Χριστό. Αυτή που ακολουθεί είναι η λεγόμενη «Μεγάλη Είσοδος» ή «Είσοδος των Αγίων». Ο λειτουργός στην είσοδο αυτή μεταφέρει τα Τίμια δώρα από την Προσκομιδή στην Αγία Τράπεζα.

Ακολουθούν και πάλι αιτήσεις υπέρ των πιστών, η αλληλοσυγχώρεση, που σήμερα υφίσταται μόνο μεταξύ των λειτουργών ιερέων και στην συνέχεια «το Πιστεύω», το Σύμβολο της Πίστεως.

Euxh.gr: Μετά από το «Σύμβολο της Πίστεως» ακολουθεί η «Αγία Αναφορά». Θα θέλατε να σταθούμε λίγο στην ιδιαίτερη αυτή ευχή;

π.Ιάκωβος: Μάλιστα, προχωρούμε στην αγία Αναφορά, στο τμήμα δηλαδή της Θείας Λειτουργίας πού γίνεται το θαύμα της μεταβολής του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Ακούγονται αρχικά τα ιδρυτικά λόγια του Μυστηρίου, δηλαδή το «Λάβετε φάγετε..» και το «Πίετε εξ αυτού..», τα οποία είπε ο Χριστός στους μαθητές του κατά το Μυστικό Δείπνο. Με την επίκληση από τον λειτουργό του αγίου Πνεύματος γίνεται λοιπόν αυτή η μεταβολή και πλέον έχουμε τον Χριστό ενώπιόν μας και σωματικά παρόν. Χαρακτηριστική είναι η κατάληξη της ευχής της αναφοράς που μνημονεύονται αυτοί για τους οποίους τελείται η Ευχαριστία. Έτσι, ακούμε για τους Πατέρες, τους Προπάτορες, τους Προφήτες, τους Αποστόλους, ....κυρίως όμως και «εξαιρέτως» «της Παναγίας, Αχράντου, Υπερευλογημένης, Ενδόξου δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας...». Τότε είναι η στιγμή που ακούγεται με δυνατή φωνή από τους ψάλτες, αλλά και από όλο το εκκλησίασμα ο πιο γνωστός ύμνος προς την Παναγία, το «Άξιον εστί..». Την ίδια στιγμή ο ιερέας κατά την διάρκεια της ευχής που διαβάζει, μνημονεύει ενώπιόν Του ζώντες και κεκοιμημένους. Το πρώτο πού κάνει λοιπόν όταν «δει» τον Χριστό ο λειτουργός είναι να σπεύσει για να προσευχηθεί για όλον τον κόσμο, και ιδιαίτερα για όσους του το έχουν ζητήσει. Πόσες φορές δεν φθάνει σε διάρκεια ο χρόνος που λέγεται ο ύμνος της παναγίας, γιατί υπάρχει πλήθος ονομάτων που έχουν ζητήσει βοήθεια; Όμως και αν δεν ειπωθούν ονομαστικά ο Θεός γνωρίζει τις ανάγκες τους και βοηθά την κάθε ψυχή ξεχωριστά. Την ιερή αυτή στιγμή, όλοι όμως τώρα, και όχι μόνο ο ιερέας, προσεύχονται για πρόσωπα πού θέλουμε και έχουν ανάγκη. Η προσευχή μας έχει μεγάλη δύναμη τώρα γιατί γίνεται από όλη την «Σύναξη» των πιστών. Έτσι, με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να βοηθήσουμε τον ασθενή, τον δυσκολεμένο, αλλά εκεί θα «συναντήσουμε» και τους κεκοιμημένους συγγενείς μας. Είναι «τόπος συνάντησης» για όλους η Θεία Λειτουργία, για ζώντες και νεκρούς, για όλους!

euxh.gr: Δανειζόμενοι από σας τη φράση «τόπος συνάντησης», θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε γιατί άλλη μια φορά μας δίνεται την ευκαιρία να γίνουμε μέτοχοι του ιερού μυστήριο. «Τόπος συνάντησης » μας θα είναι και πάλι το euxh.gr. Μέχρι τότε, να μας μνημονεύεται στο ιερό θυσιαστήριο.

π.Ιάκωβος: Εύχομαι και εγώ να γίνει το μυστήριο, μία πύλη που θα  μας ανοίγει τον δίαυλο της επικοινωνίας μας με τον Θεό.

________________________________________________________________________________

  *  Ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Ιάκωβος) Κανάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Αφού ολοκλήρωσε εκεί τις εγκύκλιες σπουδές του εισήχθη και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου στη συνέχεια παρακολούθησε και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές, λαμβάνοντας δίπλωμα Ειδικεύσεως (master) στις Βιβλικές σπουδές. Το έτος 2017 περάτωσε με επιτυχία την διδακτορική του διατριβή στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας (αρχιμανδρίτης) από τον μακαριστό Μητροπολίτη Μεγάρων και Σαλαμίνος κυρό Βαρθολομαίο και το 2006 τοποθετήθηκε Πρωτοσύγκελλος στην Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως από τον Μητροπολίτη και Καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιερεμία Φούντα.