Από την μία, παρατηρούμε την αλλαγή στάσης έναντι του Ισλάμ στην Β’ Βατικάνεια Σύνοδο, όπου διακηρύχτηκαν οι σχέσεις της Εκκλησίας των Ρωμαιοκαθολικών με τις μη Χριστιανικές κοινότητες, ενώ από την άλλη την ίδρυση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και συγκεκριμένα του τμήματος Dialoque with People of Living Faiths, το οποίο ασχολήθηκε κατά κόρον με τον χριστιανο-ισλαμικό διάλογο.

Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική έρευνα έχει μελετήσει σε μεγαλύτερο βάθος το Ισλάμ και έχουν αποφευχθεί πολλές παρανοήσεις, εις τρόπον ώστε η τοποθέτηση των θεμάτων να γίνεται πιο εύκολη για ορθή αξιολόγηση. Πρωταρχικός όμως παράγοντας από την Χριστιανική πλευρά είναι η αλλαγή στάσης και της διάθεσης απέναντι στον διάλογο αλλά και απέναντι στους θησαυρούς που έχουν διαφυλάξει όλους αυτούς τους αιώνες οι μουσουλμάνοι. Επόμενο είναι, το Ισλάμ σήμερα να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, με τους οποίους καλούμαστε να ζήσουμε και να συμβιώσουμε.

Οι δύο αυτές θρησκευτικές εμπειρίες είναι δυνατόν να φτάσουν στα όρια. Από την ρίζα των δύο θρησκειών φαίνονται δογματικές διαφορές, όσον αφορά στην πίστη των Χριστιανών στο μυστήριο της Αγίας Τριάδος και στο μυστήριο της σαρκώσεως του Λόγου ή αλλιώς της θεότητος του προσώπου του Ιησού Χριστού. Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι μουσουλμάνοι δέχονται τον Ιησού Χριστό, ως προφήτη, αλλά δεν δέχονται τη σωτηριολογική του ιδιότητα αλλά και τον Σταυρό που υπέστη. Επομένως, ενώ υπάρχει σε πρώτο στάδιο μία κοινή θρησκευτική εμπειρία, οι μουσουλμάνοι αρνούνται τη βίωση της κοινωνίας Θεού και ανθρώπου στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού δια του Αγίου Πνεύματος. Σε αυτό το σημείο ο διάλογος δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα περισσότερο από το να διορθώσει την φανατική και λαϊκή πολεμική έναντι των εμπειριών αυτών.

Όμως, ο χριστιανο-ισλαμικός διάλογος είναι πιο ελπιδοφόρος, όταν Χριστιανοί και μουσουλμάνοι κάθονται στο ίδιο τραπέζι, με απόλυτο σεβασμό στις διαφορές τους, για να αντιμετωπίσουν τα σύγχρονα θέματα που ανακύπτουν σε μία νέα τεχνοκρατική εποχή και μία νέα αναδυόμενη παγκόσμια κοινότητα. Η εκκοσμίκευση, η αποπροσωποποίηση της κοινωνίας, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η παγκόσμια δικαιοσύνη και η ειρήνη είναι αυτά που και από τις δύο πλευρές πρέπει να υπάρχει μία κοινή πνευματική κοινωνία και επαφή. Άλλωστε, αυτή η κοινή ζωή και επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών πεποιθήσεων φωτίζει το κοινό έδαφος των μονοθεϊστικών και προφητικών θρησκευτικών εμπειριών.

Είναι σαφές, ότι υπήρχαν εποχές όπου καλλιεργήθηκε η άποψη, ότι η επιβολή ενότητας της ανθρωπότητας θα εδραιωθεί με τη βία της μίας ή της άλλης θρησκείας. Κατά τον Αναστάσιο Γιαννουλάτο, η βία σήμερα εν ονόματι μία θρησκείας βιάζει την ίδια ουσία της θρησκείας. Έτσι, για να καλλιεργηθεί  ένα θετικότερο κλίμα μεταξύ Χριστιανών και μουσουλμάνων πρέπει να γίνει περαιτέρω μελέτη στις ανθρωπολογικές αρχές μεταξύ των δύο θρησκειών. Για παράδειγμα, ένας στίχος του Κορανίου (κεφ.49. Τα δώματα, στ.13) τονίζει: «Ω άνθρωποι! Σας έχουμε πλάσει από έναν (μόνο) άνδρα και μία (μόνο) γυναίκα και από σας κάναμε λαούς, φυλές, για να αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο. Ο πιο τιμημένος ανάμεσά σας ενώπιον του Αλλάχ είναι ο πιο ενάρετος». Όσο για τη φοβερή ραδιενέργεια μίσους που εξαπλώνεται στις διάφορες περιοχές, το ιδιαίτερο χρέος των ευσυνείδητων χριστιανών είναι να αντισταθούν με πρωτοβουλίες αγάπης. Στην σύγχρονη πλουραλιστική κοινωνία η μόνη δυνατότητα για ειρηνική συμβίωση είναι η αποδοχή της ιδιαιτερότητας του άλλου, ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και της θρησκευτικής ελευθερίας του κάθε ανθρώπου.

Στη Θεολογία της ανατολικής Εκκλησίας αφήνονται περιθώρια στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, πέρα από κάθε ορισμό, περιγραφή και περιορισμό. Σίγουρα το Άγιο Πνεύμα εργάζεται με τρόπους, οι οποίοι υπερβαίνουν κάθε ανθρώπινη σκέψη ή φαντασία. Τα κατ΄ εξοχήν υλικά μίας αρμονικής συμβιώσεως είναι οι καρποί του Αγίου Πνεύματος, κατά τον Απόστολο Παύλο : «Αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια». Από αυτή τη διαβεβαίωση του Αποστόλου Παύλου οδηγούμαστε στο να κατανοήσουμε ότι, όπου υπάρχουν αυτοί οι καρποί του Πνεύματος, μπορούμε να διακρίνουμε ίχνη της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος. Επομένως, πλήθος από τέτοια στοιχεία και καρπούς διακρίνονται στις ζωές πολλών μουσουλμάνων.