Η επανάσταση του 1821 δεν ήταν αιφνίδιο γεγονός, που σφράγισε την εθνική μας πορεία. Μακρά ήταν η ιδεολογική προετοιμασία και αδιάκοποι αγώνες που έδωσε το υπόδουλο γένος σε κάμπους και βουνά, έως ότου φτάσει στο μεγάλο ξεσηκωμό. Οι συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί τα τελευταία εκατό χρόνια ήταν εξαιρετικά ευνοϊκές για την Επανάσταση, και δεν έμενε παρά η θρυαλλίδα που θα επέφερε τη έκρηξη. Την περίοδο εκείνη οι Τούρκοι παρουσίαζαν σημεία συνεχούς παρακμής. Στο εσωτερικό τους ήσαν διαιρεμένοι, η πίστη τους εξασθενούσε, η δε πολεμική ορμή τους καμπτόταν.
Οι Έλληνες αντίθετα, αποτίναζαν σταδιακά τη νάρκη που τους βάραινε επί αιώνες και τους είχε εντελώς αδρανοποιήσει. Το εμπόριο άρχισε να ζωντανεύει και σχολεία άρχισαν να ξεφυτρώνουν όπου οι περιστάσεις το επέτρεπαν. Πολλοί Έλληνες, οι οποίοι αναγκάσθηκαν να καταφύγουν στη Ευρώπη, υπηρετούσαν σε ξένους στρατούς και εκπαιδεύονταν στην τέχνη του πολέμου. Οι Κλέφτες και Αρματολοί δρούσαν παντού με το δικό τους τρόπο. Γενικά, χιλιάδες Έλληνες διασκορπισμένοι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, βρίσκονταν διαρκώς σε συνεχή πόλεμο με τον κατακτητή.
Οι συνθήκες αυτές στις αρχές του 19ου αιώνα, είχαν καταστήσει την Ελλάδα ώριμη για το μεγάλο ξεσηκωμό που όμως αργούσε. Αν και πολλοί συνετοί αλλά ειλικρινείς φίλοι της Ελλάδας, αγωνίζονταν για τη μελλοντική της ανεξαρτησία, με τα βραδείας αποδόσεως αλλά ασφαλή μέσα διαφώτισης του λαού, άλλοι πλέον ανυπόμονοι και θαρραλέοι, αλλά όχι λιγότερο έξυπνοι φλέγονταν από την επιθυμία ν΄ αρχίσει αμέσως ο αγώνας κατά του τυράννου. ΟΙ τελευταίοι βασίζονταν περισσότερο στο φλογερό πόθο και δίκιο της υπόθεσης τους παρά στα μέσα με τα οποία θα τους εφοδίαζαν. Τέτοιοι ήσαν και οι πρωτεργάτες και ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθος. Μικρέμποροι χωρίς κύρος ή οικονομικά μέσα, αλλά με φλογερό επαναστατικό φρόνημα, πίστη και πατριωτισμό, επέβαλλαν την απόφαση για δυναμική λύση και εξέφρασαν το Έθνος. Να σημειωθεί ότι η ηγέτιδα Ελληνική τάξη στην Κωνσταντινούπολη, δεν ελάμβανε την πρωτοβουλία. Συχνά ιδρύονταν επαναστατικές εταιρείες αλλά ότι δεν πέτυχαν οι κορυφαίοι, επέτυχαν τρεις αποφασισμένοι μικροαστοί.
Η Φιλική Εταιρεία (‘’Αόρατη Αρχή’’ την ονόμαζαν) εμπέδωσε την ιδέα ότι οι Έλληνες έπρεπε να παύσουν να περιμένουν την ελευθερία από κάποια φιλανθρωπική παρέμβαση και να βασισθούν στις δικές τους δυνάμεις. Η Φιλική Εταιρεία συσπείρωσε σε μια κεντρική ηγεσία, όλες τις κοινωνικές τάξεις και ιδεολογικές τάσεις: Κλήρος ανώτερος και κατώτερος, μεγαλοκτηματίες, πρόκριτοι,, έμποροι, πλοιοκτήτες, λόγιοι, διανοούμενοι, Φαναριώτες, Κλέφτες, Αρματολοί, ναυτικοί και ακτήμονες αγρότες.
Καλόν είναι να αναφερθώ και στον συγκινητικό όρκο που έδιναν οι Έλληνες που εγίνοντο μέλη της Φιλικής Εταιρείας: Ο υποψήφιος πήγαινε τα μεσάνυχτα σε ένα δωμάτιο φωτισμένο με ένα κερί, τοποθετημένο σε τραπέζι, σκεπασμένο με μαύρο πανί. Επάνω βρισκόταν ακόμη ένα κρανίο, ανθρώπινα κόκαλα και ένας σταυρός. Ο δόκιμος , γονατιστός παρουσία ενός ιερέα ή κάποιου αδελφού, έδινε τον όρκο που κατέληγε ως εξής: ‘’Σου ορκίζομαι ακριβή μου και πολυβασανισμένη πατρίδα. Σου ορκίζομαι στα τόσα βασανιστήρια που υπέφερες, στα πικρά δάκρυα που τόσους αιώνες χύνουν τα παιδιά σου, στα δικά μου αυτή τη στιγμή, στη μελλοντική ελευθερία των συμπατριωτών μου, ότι θα αφιερώσω τον εαυτό μου, όλη μου τη ζωή σε Σένα. Από τώρα κι έπειτα μόνο αυτή θα είναι η σκέψη μου και σκοπός της ζωής μου. Το όνομά σου Γλυκιά Πατρίδα θα είναι ο οδηγός στις πράξεις μου και η ευτυχία σου ανταμοιβή των αγώνων μου’’
Έτσι φθάσαμε στην εθνική Παλιγγενεσία του 1821!!!
